XVI-wieczny drewniany kościół w Łukowicy

Drewniany kościół pw. św. Andrzeja Apostoła. Świątynia ta pochodzi z początku XVI w., zbudowana pierwotnie w stylu gotyckim, ale została gruntownie przebudowana: „barokizowana” w latach 1693-97. Po tak generalnej przebudowie nastąpiła konsekracja kościoła 23 VI 1720 r. dokonana przez biskupa Jana Tarłę. Pierwsza konsekracja tego kościoła miała miejsce w 1550 r., czego wizualnym znakiem są bardzo dużych rozmiarów zacheuszki na ścianach świątyni, a także dwa ostrołukowe portale: pierwszy znajduje się pośrodku południowej ściany nawy, w wejściu do tzw. babińca – bocznej kruchty. Ciekawostką są zdrowe zęby pozostawione w ścianie owego babińca jako wota. Warto dodać, że takie znalezisko to unikat w skali całej Polski. Drugi portal teraz jest umiejscowiony w południowej ścianie prezbiterium, ale najprawdopodobniej został tam przeniesiony podczas przebudowy albo ze strony przeciwległej, albo od zachodniej, gdzie stanowił wejście główne do kościoła. Najstarszym zabytkiem, znajdującym się w łukowickiej świątyni jest obraz św. Anny Samotrzeć z 1520 r., pięknie odrestaurowany. Dzięki pracom konserwatorskim rozpoczętym w 2008 r. na światło dzienne ukazała się przepiękna polichromia. Na północnej ścianie prezbiterium znajduje się scena Bożego Narodzenia z wyłaniającym się w tle miastem, zaś na przeciwległej ścianie Pokłon Trzech Króli. Warto zwrócić uwagę na szczegóły, z jakimi prezentuje artysta postacie: bogato zdobione gronostaje królów, majestatyczne szaty Matki Bożej i św. Józefa, charakterystyczne wiejskie stroje pasterzy oraz ich instrumenty, czy wreszcie zwierzęta i rośliny. W nawie głównej mamy dwie postacie świętych: św. Piotra (S. PETR) i Jana (S. [J]OA[N]). Widoczna tu farba smalta (błękit królewski) nie była dostępna w Polsce, a jedynie na południu Europy. Była to bardzo droga farba, niespotykana zazwyczaj w wiejskich kościołach. Wysoki kunszt artystyczny malarza oraz materiał użyty przy tworzeniu polichromii świadczą o zamożności i hojności ówczesnych kolatorów kościoła – Sędzimirów. Na uwagę również w kościele zasługują dwie chrzcielnice: górna z wyrytą datą 1693 oraz dolna, odwrócona do góry nogami, prawdopodobnie gotycka z wyrytym napisem IHS. Kolejny etap w dziejach tej świątyni to przebudowa w l. 1693-97. Przedłużono nawę główną, wymieniono strop i dodano prospekt organowy, z czasem kościół wypełnił barokowy wystrój: ołtarze, ambona oraz na zewnątrz wieżyczki kopułowe z dzwonem. Ponadto przed 1728 r. zbudowano nową drewnianą dzwonnicę z dwoma dzwonami, poświęcono ją w połowie XVIII w. Rok 1878 obfitował w generalny remont budynku kościelnego: położono posadzkę kamienną (w której pośrodku nawy jest wejście do krypty), położono nową polichromię, otoczono świątynię kamiennym murem. I wtedy również kolatorzy (wówczas już Radomyscy i Rudniccy) nie oszczędzali, ofiarując pokaźne sumy na tę inwestycję. Na zewnętrznej stronie ściany południowej znajduje się Ogrojec: scena Ukrzyżowania Jezusa wraz z symbolicznym przedstawieniem drogi krzyżowej [za: park.lukowica.pl/kosciol-w-lukowicy/].