Cmentarz wojenny nr 118 w Staszkówce


Na ponad 3500 m2 powierzchni cmentarnej rozmieszczono 48 grobów zbiorowych i 209 pojedynczych, w których pochowano 765 żołnierzy trzech armii (J. Drogomir, Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915 (1918), Tarnów 1999, s. 557). Pośród nich znajduje się 10 oficerów i 265 szeregowców Królewskiego Pruskiego Pułku Grenadierów Gwardii Nr 1, znanego regimentu Augusty. Ten fakt był przyczyną wyrażenia przez stronę niemiecką życzenia, by w tym miejscu postawić pomnik według projektu artysty, pochodzącego z Rzeszy Niemieckiej (…) jego zaprojektowanie powierzono profesorowi Hosaeusowi z Berlina, artyście spoza Wydziału Grobów Wojennych Komendantury Wojskowej (R. Broch, H. Hauptmann, Zachodniogalicyjskie groby bohaterów, Tarnów 1994, s. 167). Rzeźbiarz i medalier Hermann Kurt Hosaeus (1875-1958) stworzył pomnik centralny, złożony z czterech potężnych, kamiennych pylonów, które wznoszą się na kwadratowej podstawie i górują nad założeniem. Do pylonów, niczym do starożytnego templum, prowadzi główna alejka cmentarna, ujęta szpalerem krzewów. Hosaeus żywił głębokie przekonanie o dydaktycznej wymowie przedsięwzięcia, o jego wysokiej randze moralnej i etycznej, o religijnym charakterze. Treści te stają się szczególnie czytelne w miejscu, w którym na skutek odsunięcia od siebie trzymetrowych podstaw filarów na odległość 1 m powstaje przestrzeń przypominająca krzyż. Kiedy staniemy dokładnie w punkcie przecięcia osi czterech pylonów, i uniesiemy w górę głowę, ujrzymy nad sobą ogromny krzyż nieba, ujęty w czerń murów (A. Osiński, Pomnik „bitwy narodów” w Staszkówce, “Spotkania z Zabytkami” 2008, nr 11, s. 13-14). Projektantem pól grobowych, ogrodzenia oraz twórcą betonowych nagrobków, zwieńczonych żeliwnymi krzyżami, o kształtach odpowiadających armijnej przynależności pochowanych, był Anton Müller.