Cmentarz wojenny w Berbeşti


W czerwcu 2013 r., w miejscowości Berbeşti, znajdującej się w dolinie Izy nieopodal Sygietu Marmaroskiego (rum. Sighetu Marmației) w Rumunii, odsłonięto upamiętnienie w postaci drewnianej kapliczki, tzw. troiță, postawionej na grobie polskich żołnierzy z czasów Wielkiej Wojny. Na frontonie znajduje się rzeźbiona w drewnie tablica z napisem w języku rumuńskim i polskim. Obok postawiono stary słupek żeliwny z 1927 r. z granicy polsko-rumuńskiej, aby – jak powiedział pochodzący z tej miejscowości Laurenţiu Batin, z którego inicjatywy zbudowano ten obiekt – żołnierze polscy „poczuli się bliżej kraju”.

Poniżej zbliżenie drewnianej tablicy, na której daje się m.in. odczytać napis w języku polskim: “Pamięci polskich żołnierzy w naszej wsi podczas I wojny światowej”. Zapewne są to żołnierze z późniejszej II Brygady Legionów Polskich, którzy zginęli w potyczkach z kubańskimi kozakami 6 X 1914 r., a konkretnie z wydzielonej grupy 2. pp LP płk. Zielińskiego, składającej się z I bat. kpt. Januszajtisa i II bat. kpt. Rucińskiego. Wiemy o poległych i pochowanych pod wsią  Bardfalu (obecnie rum. Berbeşti) następujących legionistach: sierż. Zygmuncie Łagiewskim, szeregowych Janie i Józefie Bajorkach oraz trzech legionistach nieznanych z nazwiska z 7. kompanii.

Na stulecie walk w pobliżu Berbeşti, w październiku 2014 r. odbyła się uroczystość poświęcenia pomnika, która – oprócz dyplomatów, mieszkańców, młodzieży w regionalnych, marmaroskich strojach i rumuńskiej kompanii honorowej – zgromadziła także delegację z Polski z dr. Janem Skłodowskim na czele. Oto materiał filmowy:

I jeszcze salwa honorowa:

Żeliwny słupek dawnej granicy polsko-rumuńskiej jest niezwykle cenną pozostałością. Słupki na tej granicy umieszczone zostały najprawdopodobniej w 1927 r., ale ostateczny protokół delimitacyjny, został podpisany między Polską a Rumunią w Bukareszcie dopiero w 1935 r. Kończył on, trwające od lat dwudziestych, ustalenia dotyczące wspólnej polsko-rumuńskiej granicy.