4 września 2021 r. zmarł Józef Nyka, jedna z wielkich postaci środowiska górskiego. Taternik, alpinista, publicysta, autor przewodników, partyzant Armii Krajowej, z wykształcenia orientalista, z zawodu dziennikarz. Urodził się 5 XII 1924 r. w miejscowości Łysinin k. Żnina. Turystykę w Tatrach uprawiał od 1940 r., taternictwo od ok. 1952 r. W l. 1958-65 wytyczył ok. 20 nowych dróg i dokonał pierwszych przejść zimowych. Jego nowe drogi w Tatrach prowadzą np. wsch. filarem Rysów, wsch. ścianą Młynarczyka, pn. ścianą Małego Młynarza, wsch. ścianą Mniszka. Pierwszych wejść zimowych dokonał m.in.: pn. ścianą Świstowej Czuby, wsch. ścianą Mięguszowieckiego Szczytu drogą Sokołowskiego. Wspinał się też w Alpach w l. 1962-65 (np. I wejście pn. ścianą Schiary, czy przejścia ścian Marmolady, Cima Grande, Cima Ovest di Laveredo). W l. 1944-45 był partyzantem w IV bat. 1. psp AK, ps. Szpis, gł. w Gorcach, także w Tatrach i na Podhalu (zob. D. Golik, Partyzanci “Lamparta”, Kraków 2014). Na zdjęciu poniżej – w środku.
Od 1949 r. uprawiał publicystykę na różnorodne tematy aktualne i historyczne związane z krajoznawstwem, taternictwem i alpinizmem na całym świecie. Z czasem stał się prawdziwym autorytetem w tych dziedzinach. Opublikował tysiące artykułów i notatek w rozlicznych czasopismach i rocznikach polskich, jak: “Turysta”, “Wierchy”, “Taternik”, “Poznaj Świat”, “Słowo Powszechne”, “Gościniec”, a od lat 60. także w licznych czasopismach alpinistycznych za granicą: w Europie, USA, Japonii i Indiach. Przez 29 lat był był redaktorem “Taternika” (1963-91). Był także redaktorem licznych publikacji, m.in. książek związanych z polskich alpinizmem. Przez blisko 36 lat, od 1980 r., wydawał i redagował “Głos Seniora”. Publikował następnie we własnym serwisie internetowym o adresie http://nyka.home.pl. W l. 1960-80 był członkiem zarządów Klubu Wysokogórskiego i Polskiego Związku Alpinizmu. Był członkiem honorowym Polskiego Związku Alpinizmu (1974) i Real Sociedad Espaňola de Alpinismo (1982). Za swą działalność krajoznawczą otrzymał Medal Janowskiego (1968) oraz za wybitne zasługi dla rozwoju sportów wysokogórskich, za promowanie imienia Polski w świecie odznaczony został Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2015). Autor monograficznych publikacji dotyczących Tatr: “Dolina Roztoki i Pięciu Stawów Polskich” (1954) oraz “Dolina Rybiego Potoku (Morskiego Oka)” (1956), a także przewodników turystycznych “Tatry Polskie” (1969-2020) i “Tatry” (1972 i 1994). Ten pierwszy to wyjątkowa pozycja w polskiej literaturze krajoznawczej, przewodnik jest stale aktualizowany – m.in. przez córkę Monikę Nyczankę – przez ponad 50 lat ukazały się 22 wydania. Jest on też współautorem przewodniczka “Podhalański Szlak Wolnościowy” (1955) i autorem szeregu publikacji o Gorcach i Pieninach, m.in. szczegółowych przewodników “Gorce” (1959, wyd. 3: 1974) i “Pieniny” (1963, wyd. 3: 1975). Wydał też albumik “W Tatrach Polskich” (1971), na stulecie PTT broszurę “Wierchy polskie” 1873-1973 (1973) i książkę “Alpinizm, wszystko o…” (1976).